Υπάρχει λύση; Κώστας Σημίτης (Συζήτηση με τον Γιάννη Πρετεντέρη). Εκδόσεις Πόλις. Σελίδες 273. Τιμή: 14 €

O Κώστας Σημίτης στο τελευταίο του βιβλίο λέει ότι οι Έλληνες είναι δύσκολο να κρίνουν ποιος ακριβώς φταίει για την κρίση. Ο πολίτης «ακούει πολλές και διαφορετικές ερμηνείες ότι φταίνε όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις εδώ και τριάντα χρόνια, ότι φταίει η παρούσα κυβέρνηση, ότι φταίει η Γερμανία και η πολιτική που μας επιβάλλει η Ευρώπη».

Η ανάγνωση της κρίσης είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα μετά την ίδια την κρίση. Μέσα σε ένα φορτισμένο και πολύπλοκο περιβάλλον, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τις αιτίες της, και να σκεφθούμε τις σωστές λύσεις.

Το διχαστικό κλίμα που έφερε η άνοδος των ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ έχει οδηγήσει τους αντιπάλους τους στην απέναντι πλευρά: μέσα στην αγωνία τους να καταδείξουν τη ζημιά που επιφέρει ο λαϊκισμός στην οικονομία, αφήνουν σε δεύτερη μοίρα την κρίση καθεαυτή. Φοβούνται για παράδειγμα να χρησιμοποιήσουν τον όρο «φτωχοποίηση», υπό το φόβο ότι έτσι θα νομιμοποιήσουν την επιχειρηματολογία των λαϊκιστών. Ο Σημίτης, και αυτό είναι ένα ισχυρό μήνυμα προς τους πολιτικούς του κέντρου, καταφέρνει να διατηρεί μία ισορροπημένη κριτική: να μιλά για την κρίση, χωρίς να χαρίζεται στον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο πρώτην πρωθυπουργός στο έβδομο βιβλίο που εκδίδει μετά το τέλος της πρωθυπουργικής θητείας του, και το οποίο κυκλοφορεί με τη μορφή συνέντευξης με τον Γιάννη Πρετεντέρη προσπαθεί να κάνει δύο πράγματα:

Πρώτον, προσπαθεί να εξηγήσει τις αιτίες της κρίσης. Υποστηρίζει ότι το ελληνικό πρόβλημα ξεκινά από τη χρόνια αδυναμία της Ελλάδας να φτιάξει μία ανταγωνιστική οικονομία και ένα αποτελεσματικό κράτος, ώστε να καταπολεμήσει τα ελλείμματα του. Δεν εξαιρεί όμως τους δανειστές από την κριτική του, επικαλούμενος επιχειρήματα όπως αυτό των πολλαπλασιαστών για παράδειγμα, και μάλιστα, ενίοτε με φορτισμένη ρητορική (τα πλεονάσματα χαρακτηρίζονται κτηνώδη). Επίσης προσπαθεί να εξηγήσει την κρίση μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο: την ανισότητα μεταξύ ευρωπαϊκού βορρά και νότου, τις συνέπειες στους μισθούς από τη μεταφορά της παραγωγής από την Ευρώπη στην Ασία, κλπ. Ένα παράπλευρο κέρδος της εξήγησης όσων συμβαίνουν από τον Σημίτη είναι η σαφήνεια με την οποία εξηγεί βασικές παραμέτρους της κρίσης. Σπάνια θα βρει ο αναγνώστης εφημερίδων, site, social media κλπ, εύκολα κατανοητές εξηγήσεις για όρους που συναντάμε καθημερινά (τι είναι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, τι είναι πολλαπλασιαστής κλπ).

Δεύτερον, ο Σημίτης προσπαθεί να προτείνει λύσεις. Παραδόξως, αν και ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει κυρίως σε αυτή την πτυχή του, εντούτοις είναι το ζήτημα στο οποίο αφιερώνεται ο λιγότερος χώρος. Ο πρώην πρωθυπουργός λέει ότι κακώς προτείνονται μαγικές λύσεις, αφού οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται χρόνο, συστηματική δουλειά και επιμονή. Μιλάει για μείωση των κρατικών δαπανών, τερματισμό των πελατειακών σχέσεων, δημιουργία επενδύσεων. Σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται συγκεκριμένος. Λέει για παράδειγμα ότι το ελληνικό κράτος θα μπορούσε, αντί να δώσει την περίοδο 2004-2009 «400 εκατομμύρια σε αγρότες ως αποζημιώσεις για ζημιές που δεν είχαν γίνει», να δαπανήσει «μέρος αυτών των χρημάτων για να επιτύχει, π.χ., τον έως τώρα απραγματοποίητο στόχο της συστηματικής διάθεσης του ελληνικού λαδιού και άλλων ελληνικών αγροτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές».

Η συζήτηση με τον Πρετεντέρη δεν έχει τον τυπικό, ανταγωνιστικό χαρακτήρα μεταξύ δημοσιογράφου και πολιτικού. Ο πρώην πρωθυπουργός δεν ανακρίνεται, ούτε καν στριμώχνεται στο βιβλίο, με εξαίρεση το κεφάλαιο Greek Statistics όπου γίνεται μία αντιπαράθεση για κλασικές κατηγορίες που αποδίδονται στο ΠΑΣΟΚ Σημίτη: το χρηματιστήριο το ‘99, τα στοιχεία με τα οποία μπήκαμε στο ευρώ, αλλά και τη διαχρονική απουσία ουσιαστικής αυτοκριτικής από τον πρώην πρωθυπουργό. Ειδικά το τελευταίο χαρακτηριστικό του Σημίτη εμφανίζεται με εύγλωττο τρόπο και στο βιβλίο. Ενώ για παράδειγμα ο ίδιος παραδέχεται ότι η μη λύση του ασφαλιστικού από την κυβέρνηση του το 2003 υπήρξε υποχώρηση, εντούτοις υποστηρίζει ότι αυτή δεν έγινε «με τον φόβο του πολιτικού κόστους», αλλά για μία σειρά από λόγους, ανάμεσα στους οποίους απαριθμεί και την ανάγκη ανταπόκρισης της κυβέρνησης στις υποχρεώσεις της ελληνικής προεδρίας το πρώτο εξάμηνο του 2003! Προτεραιότητα μάλλον ήσσονος σημασίας όταν ο Τάσος Γιαννίτσης, ο πολιτικός που προσπάθησε τότε ανεπιτυχώς να λύσει το ζήτημα, αναγνωρίζει ότι τα ελλείμματα του ασφαλιστικού αντιπροσώπευαν το 85% της αύξησης του δημόσιου χρέους στην περίοδο 2000-2009.

Ο Κώστας Σημίτης είναι ίσως ο δημοφιλέστερος πολιτικός ανάμεσα στους κεντρώους ψηφοφόρους. Απέκτησε μια νέα δυναμική απήχηση στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και της ανόδου του λαϊκισμού. Δυο χρόνια προβλήματα δηλαδή, στα οποία ο πρώην πρωθυπουργός οφείλει την υστεροφημία του ως ο πλέον εμβληματικός πολέμιος τους.  Στο βιβλίο με τον τεκμηριωμένο λόγο του, το εύρος γνώσης και σκέψης επιβεβαιώνει τους λόγους για τους οποίους θεωρείται από τους πλέον πετυχημένους και σοβαρούς πολιτικούς.

Το βιβλίο είναι σχετικά μικρό, 273 σελίδες, ενώ η μορφή διαλόγου και ο συγκροτημένος λόγος του Σημίτη καθιστά εύκολη την ανάγνωση του για ένα ετερόκλητο ακροατήριο που θέλει να βρει ουσιαστικές απαντήσεις σε αρκετά ζητήματα: από την ελληνική κρίση μέχρι τη σοσιαλδημοκρατία μέχρι την άνοδο του λαϊκισμού.

Αρχική δημοσίευση: Ηπειρωτικός Αγών