Έξι μέλη της Βρετανικής κυβέρνησης παραιτήθηκαν σε λίγες ώρες. Είναι η δεύτερη «μαζική έξοδος» που προκαλεί το Brexit. Είχαν προηγηθεί οι παραιτήσεις των υπουργών Brexit (Ντέιβιντ Ντέιβις) και Εξωτερικών (Μπόρις Τζόνσον) τον περασμένο Ιούλιο. Κορυφαίος ανάμεσα στους έξι που έφυγαν σήμερα ο Ντόμινικ Ράαπμ, διάδοχος του Ντέιβις. Τι σημαίνουν οι παραιτήσεις για την Τερέζα Μέι, τη συμφωνία εξόδου από την ΕΕ και την τύχη του Brexit.

Πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις, μας βοηθάνε να καταλάβουμε την κρίση στην πολιτική σκηνή του Ηνωμένου Βασιλείου.

Γιατί γίνεται τέτοιος χαμός με τη συμφωνία που πέτυχε η Μέι με τις Βρυξέλλες;

Η συμφωνία περιλαμβάνει τους όρους εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Βρετανία για να φύγει από την ΕΕ θα πρέπει 1) να πληρώσει περίπου 40 δισεκατομμύρια λίρες, 2) να εγγυηθεί ότι οι κάτοικοι της χώρας με ευρωπαϊκή ιθαγένεια δεν θα χάσουν το δικαίωμα παραμονής και 3) να συμφωνήσει ότι η Βόρειος Ιρλανδία δεν θα έχει σύνορο με την Ιρλανδία. Το νούμερο 3 είναι το πρόβλημα.

Για να μην υπάρχουν σύνορα στην προβληματική αυτή περιοχή (οι συγκρούσεις ανάμεσα στους υποστηρικτές του σημερινού καθεστώτος ένωσης με το Ηνωμένο Βασίλειο και τους οπαδούς της ένωσης με την Ιρλανδία έληξαν το 1997) δεν θα πρέπει να γίνονται τελωνειακοί έλεγχοι. Επομένως η Βρετανία παραμένει στην Τελωνειακή Ένωση και τμήματα της Ενιαίας Αγοράς μέχρι νεοτέρας. Αυτό δεν αρέσει στους οπαδούς του Brexit γιατί δεν το θεωρούν και πολύ Brexit. Δεν αρέσει ούτε στους οπαδούς του Remain. Πιστεύουν ότι είναι χειρότερο από το σημερινό καθεστώς, αφού η Βρετανία ναι μεν παραμένει στους θεσμούς, αλλά φεύγει από τα κέντρα αποφάσεων της ΕΕ (δεν θα έχει εκπροσώπηση στην Κομισιόν, τα Συμβούλια, την Ευρωβουλή κλπ).

Τι σημαίνει η μαζική έξοδος υπουργών;

Η πιο δύσκολη στιγμή για τη Μέι. Η κρίση είναι μεγάλη αλλά πιθανώς αναστρέψιμη. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι αυτή τη στιγμή μαζί με τις ΗΠΑ, οι δύο κορυφαίες υποθέσεις εργασίας «νέου τύπου» πολιτικής αναταραχής. Πριν από πέντε χρόνια κανείς Βρετανός  πρωθυπουργός δεν θα επιβίωνε με τόσες παραιτήσεις. Πριν από πέντε χρόνια όμως, ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πρόεδρος στις ΗΠΑ. Η Μέι μπορεί και να τη γλιτώσει. Όπως τη γλιτώνει διαρκώς μέχρι σήμερα. Από την αρχή της θητείας της, έχουν φύγει 24 υπουργοί και υφυπουργοί (ανάμεσα τους οι δύο με χαρτοφυλάκιο το Brexit).  Και είναι ακόμη εδώ, τουλάχιστον μέχρι αυτή την ώρα. Πολύ σημαντικό όπλο της Μέι: οι ψηφοφόροι του κόμματος φαίνεται να στηρίζουν το σχέδιο της, τουλάχιστον αυτό έδειξαν πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Ο Ρόρι Στιούαρτ υφυπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε ότι η αίσθησή του είναι πως το 80% του εκλογικού σώματος στηρίζει τη συμφωνία της Μέι.

Πώς μπορεί να φύγει η Τερέζα Μέι από την πρωθυπουργία;

Για να φύγει η Μέι από την πρωθυπουργία θα πρέπει πρώτα να αποχωρήσει από την αρχηγία του κόμματος. Η διαδικασία είναι η εξής: πρέπει να μαζευτούν 48 υπογραφές Συντηρητικών βουλευτών και να καταθέσουν πρόταση δυσπιστίας. Μετά γίνεται ψηφοφορία στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος και η πρόταση πρέπει να υπερψηφιστεί από 158 βουλευτές (την πλειοψηφία από τους 315 συνολικά βουλευτές των Συντηρητικών). Αυτός ο αριθμός δυσαρεστημένων βουλευτών δεν υπάρχει. Αν η Μέι κερδίσει την ψηφοφορία έστω και με μία ψήφο, συνεχίζει, και κανείς δεν έχει δικαίωμα να καταθέσει εκ νέου πρόταση μομφής για έναν χρόνο. Όμως, έχει σημασία πόσο καθαρή θα είναι η νίκη. Όταν η Θάτσερ κέρδισε τον πρώτο γύρο της αντίστοιχης αναμέτρησης το 1990, με 204 ψήφους έναντι 152, αποφάσισε να μην πάει στον δεύτερο γύρο. Με 152 δυσαρεστημένους βουλευτές θεώρησε αδύνατον να συνεχίσει. Για την ακρίβεια την βοήθησαν λίγο και οι υπουργοί της. Μετά την ψηφοφορία, είχε προσωπικές συναντήσεις με όλους, και όλοι ανεξαιρέτως της είπανε ότι ήρθε η ώρα να φύγει, ενώ εκείνη επέμενε για το αντίθετο.

Μπορεί το Brexit να μην γίνει καθόλου;

Θα πάρουμε μία ιδέα στα μέσα Δεκεμβρίου, αν φυσικά η Τερέζα γλιτώσει σήμερα. Τότε η συμφωνία θα έρθει στη Βουλή. Καλά ξεμπερδέματα. Το βρετανικό κοινοβούλιο έχει 650 έδρες, και η απόλυτη πλειοψηφία είναι 326. Όμως έντεκα βουλευτές δεν ψηφίζουν: οι τέσσερις του προεδρείου και οι επτά του Ιρλανδικού κόμματος Σιν Φέιν οι οποίοι εκλέγονται μεν, αλλά δεν καταλαμβάνουν τις θέσεις τους, διαμαρτυρόμενοι για τη βρετανική παρουσία στη Βόρειο Ιρλανδία.

Από τους 639 βουλευτές που θα ψηφίσουν, η πρωθυπουργός χρειάζεται λοιπόν τους 320. Οι Συντηρητικοί βουλευτές είναι 315. Η Μέι δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία στις εκλογές του 2017, και έκτοτε κυβερνά χάρη στη συμφωνία «εμπιστοσύνης και προσφοράς» με τους 10 βουλευτές του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος της Βορείου Ιρλανδίας (DUP).

Από τους 315 Συνητηρικούς βουλευτές, η πρωθυπουργός μπορεί να στηρίζεται με σχετική σιγουριά μόνο στους 230. Από αυτούς, οι 80 είναι πιστοί στην αρχηγό του κόμματος, και οι 150 αναμένεται να ακολουθήσουν την επίσημη γραμμή αφού έχουν συμμετοχή στην ευρύτερη κυβέρνηση.

Απέναντι στην πρωθυπουργό βρίσκονται 80 περίπου ευρωσκεπτικιστές, εκ των οποίων οι 40 είναι σκληροπυρηνικοί, και θα καταψηφίσουν οποιονδήποτε συμβιβασμό. Η Μέι φοβάται επίσης τους δέκα βουλευτές του DUP. Έχουν διαμηνύσει ότι θα απορρίψουν τη συμφωνία αν αυτή δεν αποκλείσει κατηγορηματικά και δια παντός το ενδεχόμενο διαφοροποίησης της Βορείου Ιρλανδίας από το Brexit όπως αυτό θα ισχύσει για την υπόλοιπη χώρα. Το ειδικό καθεστώς είναι όμως πιθανό να ισχύσει κάποια στιγμή και όσο παραμένει ενδεχόμενο, μάλλον θα το καταψηφίσουν και οι 13 Σκωτσέζοι Συντηρητικοί βουλευτές. Οι τελευταίοι φοβούνται ότι θα το εκμεταλλευτούν τα αποσχιστικά κινήματα στις δικές τους εκλογικές περιφέρειες. Η Μέι υπολογίζει ότι μπορεί να στηρίζεται σε ψήφους ρεαλιστών Εργατικών βουλευτών για να καλύψει τις απώλειες. Μόνο που η γραμμή του αρχηγού της αντιπολίτευσης Τζέρεμι Κόρμπιν είναι καταψήφιση της συμφωνίας. Οι αριθμοί δεν βγαίνουν. Αν δεν περάσει η συμφωνία, το Brexit θα βρεθεί στον αέρα, και οι Βρετανοί δεν θα προλάβουν να φύγουν στις 29 Μαρτίου 2019. Μάλλον θα ζητήσουν παράταση. Πολλοί προεξοφλούν το δεύτερο δημοψήφισμα όπως έκανε πριν λίγες μέρες ο πρώην πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν.

Πόσο ασχολείται ο κόσμος στη Βρετανία με το Brexit?

Πολύ. Αργά ή γρήγορα όλες οι συζητήσεις καταλήγουν στο Brexit. Και στην τηλεόραση, και στη Βουλή και στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Και, φυσικά, στον κόσμο αρέσει το πολιτικό δράμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι ξέρει όλους τους πρωταγωνιστές. Από τους έξι υπουργούς που παραιτήθηκαν, με εξαίρεση τον Ντόμινικ Ράαμπ, οι Βρετανοί άκουσαν τα ονόματα των άλλων πέντε μάλλον για πρώτη φορά.