Χθες το πρωί, στο facebook, είδα έναν χρήστη να ποστάρει την τελευταία παρέμβαση του Ευάγγελου Βενιζέλου σχετικά με την αναβολή της συζήτησης για τις τηλεοπτικές άδειες στο ΣτΕ. “Έχω φρέσκο Βενιζέλο!” σχολίαζε με ενθουσιασμό ο χρήστης, απευθυνόμενος προφανώς σε ανθρώπους που ουσιαστικά περιμένουν τον πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να παραθέσει τα δεδομένα σε κάθε κρίσιμη δημόσια υπόθεση, και αναλόγως να τα σχολιάσει. Καταλαβαίνω εκείνους που περιμένουν μία στοιχειοθετημένη πολιτική άποψη, ώστε να διαμορφώσουν αξιόπιστα τη δική τους επιχειρηματολογία. Εκείνο που δεν καταλαβαίνω, είναι γιατί πιστεύουν ότι όσα λέει ο Βενιζέλος και κατά συνέπεια οι ίδιοι, έχουν απήχηση σε ένα ευρύτερο εκλογικό ακροατήριο από εκείνο που ήδη εμπιστεύεται το ΠΑΣΟΚ.

Στην Ελλάδα αντιμετωπίσαμε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον, πρωτόγνωρο πολιτικό φαινόμενο. Είχαμε την ευκαιρία, για την ακρίβεια την έχουμε ακόμη, να βλέπουμε σύντομα βίντεο με τον πρωθυπουργό να υπόσχεται τα ακριβώς αντίθετα από αυτά που τελικά έκανε. Όσα έλεγε ο Αλέξης Τσίπρας δεν ήταν δευτερεύοντα ή ήσσονος σημασίας. Αντιθέτως, αποτελούσαν τις κύριες, οικονομικές του υποσχέσεις σε μία κοινωνία που υποφέρει από τη λιτότητα. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός φρόντιζε να δεσμεύεται κάθε φορά χρησιμοποιώντας έναν εξαιρετικά φορτισμένο, επιθετικό λόγο. Έτσι, η διάψευση των υποσχέσεών του αποκτά πλέον δραματικό χαρακτήρα και αποτυπώνεται εύκολα στη συνείδηση της κοινής γνώμης. Τα βίντεο που δείχνουν τις αντιφάσεις του πρωθυπουργού είναι πράγματι δημοφιλή. Είναι επίσης αστεία, αμήχανα ή εξοργιστικά (όπως το πάρει κανείς), αλλά δεν έχουν επιφέρει καμία πολιτική ζημιά στον πρωθυπουργό. Αντιθέτως, ο ΣΥΡΙΖΑ επανέλαβε με άνεση τα ποσοστά του Ιανουαρίου 2015, όταν προσέφυγε στις κάλπες πριν από έναν χρόνο περίπου.

Πριν από λίγες μέρες, ένα αντίστοιχο βίντεο κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, αυτή τη φορά με τον Ντόναλντ Τραμπ, μετά την τηλεοπτική του μονομαχία με τη Χίλαρι Κλίντον. Στο debate, η Κλίντον κατηγόρησε τον Τραμπ για μία σειρά από δηλώσεις του: από το ότι υποστήριξε τον πόλεμο στο Ιράκ μέχρι το ότι επαίρεται για το ότι είδε την απόγνωση των συμπατριωτών του ως οικονομική ευκαιρία για τον ίδιο. Κάθε φορά που η Κλίντον τον εγκαλούσε για μία δήλωση του, ο Τραμπ αρνούνταν ότι την είχε κάνει. Μετά από λίγες μέρες, ένα βίντεο 45 δευτερολέπτων έδειχνε τον υποψήφιο πρόεδρο, να κάνει κάθε μία από τις δηλώσεις που αρνήθηκε. Μήπως να περιμένουμε ότι θα κατρακυλήσει στις δημοσκοπήσεις; Αμφιβάλλω. Το “σύστημα” ξεσκεπάζει τον δημαγωγό, αλλά αυτό δεν έχει καμία επίπτωση. Το κόλπο δεν πιάνει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μία από τις κεντρικές οδηγίες που έδωσαν οι σύμβουλοι της στη Κλίντον πριν το debate, είναι να αποφύγει την παράθεση δεδομένων. Να μην τονίσει δηλαδή το κατεξοχήν αδύνατο σημείο του αντιπάλου της, τα ψέματα και τη δημαγωγία. Γιατί; Γιατί τελικά, όχι μόνο δεν έχει σημασία, αλλά επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Να εξοργίσει δηλαδή το εκλογικό σώμα. Θυμηθείτε το τηλεοπτικό σποτ του Τζιτζικώστα με τον Μεϊμαράκη φορτωμένο υποτίθεται στην πλάτη ενός ψηφοφόρου να του κάνει μάθημα για το ποια είναι τα δεδομένα.

Δυστυχώς, αυτή είναι σήμερα η σχέση του εκλογικού σώματος με το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα. Το κατεξοχήν κριτήριο με το οποίο αξιολογούμε έναν πολιτικό ως επιτυχημένο, να κερδίζει δηλαδή το πολιτικό επιχείρημα επικαλούμενος τα πραγματικά στοιχεία, δεν ισχύει πλέον. Ο Βενιζέλος μπορεί να έρχεται φρέσκος το πρωί, αλλά αυτά που λέει οι περισσότεροι τα παίρνουν για βαρύ φορτίο στην πλάτη τους. Το πολιτικό σύστημα όμως από την κρίση θα το βγάλουν οι πρωταγωνιστές του, οι ίδιοι οι πολιτικοί. Οι τελευταίοι βρίσκονται σε πρωτοφανή αμηχανία γιατί δεν ξέρουν τι ακριβώς ζητάει το εκλογικό σώμα από εκείνους. Είναι σαν ο κόσμος να μην ακούει αυτό που το πολιτικό σύστημα ορίζει ως τη “φωνή της λογικής”. Συμβαίνει ξανά και ξανά. Από τις αμερικανικές εκλογές, μέχρι το Brexit. οι πολιτικοί καλούνται να βρουν έναν νέο ρόλο, χωρίς όμως να είναι σε θέση να τον προσδιορίσουν. Μέχρι οι πολιτικοί να βρουν ξανά τη φωνή τους, η κρίση γύρω μας θα βαθαίνει.